Voor we het kunnen hebben over de verschillende maatsoorten, is het belangrijk dat je goed begrijpt hoe het maatcijfer werkt. In onze blog over de notenbalk lees je:

Het maatcijfer bestaat uit twee getallen die boven elkaar staan. Als je een maat zou schrijven in zijn meest pure vorm, geeft het bovenste getal aan hoeveel noten er in die maat zitten. Het onderste getal vertelt je de waarde van één noot binnen die maat.

Er bestaan twee types maatsoorten:

• Enkelvoudige maatsoorten zijn binaire maatsoorten: je kan elke tel onderverdelen in 2 gelijke delen.
• Samengestelde maatsoorten zijn ternaire maatsoorten: je kan elke tel onderverdelen in 3 gelijke delen.

Maatsoorten kunnen regelmatig of onregelmatig zijn. Bij een onregelmatige maatsoort zijn de tellen binnen een maat niet gelijk verdeeld over de maat. In dat geval worden binaire en ternaire delen gecombineerd (bvb. de maat 7/8, want dat is een combinatie van 3/8 en tweemaal 2/8). Dit heet dan een onregelmatige samengestelde maatsoort.

Hoe dat precies werkt, lees je hieronder.

Enkelvoudige maatsoorten

In het maatcijfer van enkelvoudige maatsoorten lees je bovenaan 2, 3 of 4. Deze maatsoorten zijn altijd regelmatig.

De maat 4/4 is een voorbeeld van een enkelvoudige maatsoort. Deze maatsoort is de meest voorkomende maatsoort (in popmuziek zijn meer dan 90% van de nummers in 4/4 geschreven), daarom wordt ze ook 'common time' genoemd. In een partituur wordt 4/4 dan ook wel eens aangeduid met dit symbool:

Wat is het verschil tussen de maatsoort 2/2 en 4/4?

Je zou verwachten dat er geen verschil is tussen de maatsoorten 2/2 en 4/4. Wiskundig gezien zouden twee halve noten en vier kwartnoten hetzelfde moeten zijn.

Toch is het resultaat anders, want in de maatsoort 2/2 heb je twee tellen en in de maatsoort 4/4 zijn dat er vier. Op de start van elke tel binnen een maat ligt een klemtoon.

Er worden met andere woorden meer klemtonen gelegd in 4/4 dan in 2/2. Omdat er in 2/2 minder klemtonen gespeeld worden, wordt deze maatsoort vooral gebruikt voor vlugge stukken.

Wat is het verschil tussen de maatsoort 2/4 en 4/4?

Ook tussen de maatsoorten 2/4 en 4/4 ligt het verschil in de klemtonen, want hoewel elke tel een klemtoon krijgt, is die bij de eerste tel van elke maat nog iets nadrukkelijker. In de maatsoort 2/4 heb je bijgevolg dubbel zo vaak een eerste tel en hoor je in je stuk dubbel zo vaak een meer uitgesproken klemtoon.

Regelmatige samengestelde maatsoorten

In het maatcijfer van regelmatige samengestelde maatsoorten lees je bovenaan 6, 9 of 12. In deze maatsoorten komen met andere woorden 6, 9 of 12 noten voor. In tegenstelling tot de enkelvoudige maatsoorten staat dit echter niet gelijk aan evenveel tellen. Om de tellen te vinden in deze maatsoorten ga je de noten eerst per drie groeperen. Deze groepen noemt men de ternaire delen.

De maat 6/8 is een regelmatige samengestelde maatsoort.

Wat is het verschil tussen de maatsoort 3/4 en 6/8?

De maatsoort 3/4 is een enkelvoudige maatsoort, ze bestaat met andere woorden uit delen van 2 noten. De maatsoort 6/8 is een samengestelde maatsoort, ze bestaat met andere woorden uit delen van 3 noten.

In de maatsoort 3/4 zullen er 3 klemtonen te horen zijn, in de maatsoort 6/8 zijn dat er 2.

Onregelmatige samengestelde maatsoorten

Bij de onregelmatige samengestelde maatsoorten is het iets complexer, want deze bevatten een combinatie van binaire en ternaire delen. Binnen deze maatsoorten blijft de duur van de noten wel gelijk, maar verandert de duur van de tel afhankelijk van waar je precies binnen de maat kijkt.

We leggen het je uit aan de hand van de maatsoort 7/8.

We verdelen deze 7 achtste noten in groepjes van drie en twee.

De maatsoort 7/8 bestaat uit drie delen: het eerste deel is 3/8 en daarna volgen nog twee delen 2/8. De maat wordt met andere woorden onderverdeeld in een ternair deel (bestaande uit 3 achtsten) en twee binaire delen (bestaande uit 2 achtsten). Daardoor duurt het eerste deel anderhalf keer zo lang als de twee daaropvolgende delen.

Dus hoewel de 7 achtsten in deze maat telkens even lang duren, zal het ternaire deel anderhalf keer langer duren dan de 2 binaire delen. De achtsten in het ternaire deel duren elk 1/3 van het deel, de achtsten in het binaire deel telkens 1/2 van het deel, maar binnen de maat duren ze even lang.

Net als bij de regelmatige samengestelde maatsoorten wordt hier elk deel gezien als een tel. In de maatsoort 7/8 spreekt men dus van 3 tellen in plaats van 7.

Wil je snel weten hoeveel tellen er zijn in een samengestelde maatsoort? Deel het bovenste getal uit het maatcijfer door 3 en rond af naar boven.

Wat is het verschil tussen de maatsoort 4/4 en 8/8?

Als we de vergelijking van daarnet met 2/2 en 4/4 doortrekken naar de maatsoort 8/8 zal je nog meer verschil merken, want 8/8 is een onregelmatige samengestelde maatsoort.

De maatsoort 8/8 wordt ook wel de Coldplay-maatsoort genoemd, omdat deze zo typerend is voor hun hit 'Clocks'.

Overzicht maatsoorten

Hieronder vind je nog een overzicht van de meest voorkomende maatsoorten en hun onderverdeling in tellen.