Wat is een interval?

Een interval is de afstand in toonhoogte tussen een noot en de volgende noot.

Een octaaf bestaat uit 12 halve tonen waarvan er 8 een notennaam kregen. Ook de intervallen tussen deze 8 noten kregen een naam.

Wat zijn de intervallen?

Er bestaan 8 intervallen:

Prime: het interval tussen twee noten afgeleid van dezelfde stamtoon

Secunde: het interval tussen een noot en de daarboven liggende tweede

Terts: het interval tussen een noot en de daarboven liggende derde

Kwart: het interval tussen een noot en de daarboven liggende vierde

Kwint: het interval tussen een noot en de daarboven liggende vijfde

Sext: het interval tussen een noot en de daarboven liggende zesde

Septiem: het interval tussen een noot en de daarboven liggende zevende

Octaaf: het interval tussen een noot en de daarboven liggende achtste

Op de piano ziet dat er zo uit:

Sommige van deze intervallen zijn rein, andere zijn groot (of klein).

Een interval dat rein is, wordt gezien als perfect harmonisch. Met andere woorden: als je deze twee noten samen speelt, zullen ze perfect bij elkaar passen. Dit zijn al zeker de prime en het octaaf, want daar hebben de twee noten van het interval dezelfde notennaam. Ook een kwart en een kwint worden als rein gezien.

Alle andere intervallen zijn groot: secunde, terts, sext en septiem.

Een trucje om dit te onthouden: heeft je interval een 's' in de naam, dan is het groot. Anders is je interval rein.

En hoe zit dat dan met kleine intervallen? Dat leggen we nu uit.

Rein

We beginnen bij de intervallen die rein zijn (prime, kwart, kwint en octaaf). Bij elk van onderstaande voorbeelden starten we op de do. Ga je hier een kwint omhoog, heb je een sol. Het interval tussen do en sol is dus een reine kwint.

Gaan we echter nog een halve toon hoger, dan kom je op sol♯. Dit interval is vergroot of overmatig. Het interval tussen do en sol♯ is een vergrote kwint.

Is de tweede noot in je interval echter een halve toon lager dan de sol, dan kom je op sol♭. Dit interval is verkleind of verminderd. Het interval tussen do en sol♭ is een verkleinde kwint.

Groot of klein

We doen hetzelfde met de intervallen die standaard groot zijn (secunde, terts, sext en septiem).

Ga je vanaf de do een sext omhoog, heb je een la. Het interval tussen do en la is dus een grote sext.

Gaan we een halve toon hoger, dan kom je op la♯. Dit interval is opnieuw vergroot of overmatig. Het interval tussen do en la♯ is een vergrote sext.

Is de tweede noot in je interval een halve toon lager dan de la, dan kom je op la♭. Dit interval heet dan klein. Het interval tussen do en la♭ is een kleine sext.

Pas als je nóg een halve toon lager gaat dan de la♭, is je interval verkleind of verminderd. In dit geval schrijven we dit als la𝄫. Het interval tussen do en la𝄫 is een verkleinde sext.

La𝄫 zou je ook kunnen schrijven als een sol, maar toch gebruiken we deze notatie niet altijd. Dit heeft alles te maken met welke noten er voorkomen in de toonaard van het stuk. Noten die niet voorkomen in de toonladder van de toonaard worden laddervreemd genoemd.

Voorbeeld

We zoeken de verkleinde kwart op do.

1. Als eerste gaan we een kwart omhoog vanaf de do = fa.
2. Het interval is echter verkleind, dus gaan we terug omlaag.
   Een kwart is standaard rein, dus gaan we in dit geval een halve toon omlaag = fa♭.
   Deze noot klinkt hetzelfde als een mi.

Overzicht intervallen

Nu je weet hoe de intervallen in elkaar zitten, is het tijd om alles beknopt in een overzicht te zetten:

Op die piano ziet dat er zo uit:

Tritonus

Let ook op het éne interval waar we het nog niet over hadden: de tritonus, een interval van 6 halve tonen. Als je terugkijkt naar het overzicht kan je de tritonus ook 'vergrote kwart' of 'verkleinde kwint' noemen.

Leuk weetje: als je wil weten hoe zo'n tritonus interval klinkt, luister dan even naar de eerste 2 noten uit de tune van The Simpsons.

Intervallen zonder toonladders

Deze manier is natuurlijk héél handig wanneer je intervallen moet zoeken in de tonaard van do, omdat we die toonladder goed kennen. De toonladders van de andere toonaarden zijn een stuk minder evident met alle kruisen en mollen. In onze blog over de toonsoorten en toonaarden kan je daarom een eenvoudig overzicht downloaden.

Ook als je geen overzicht van de toonaarden bij de hand hebt, kan je de intervallen terugvinden, bijvoorbeeld aan de hand van dit schema:

Je maakt een tabel met in de rijen I tot en met VIII. In de kolommen schrijf je van links naar rechts 'klein', 'rein' en 'groot'. Vervolgens vul je de tabel zoals hieronder in in de vorm van het cijfer 8. Merk dat hier de 6x ½ ontbreekt, want dit is de tritonus.

De volgende stap is kijken naar je notenbalk. Heb je twee noten die een terts uit elkaar liggen, dan kijk je in rij III. Tel vervolgens het aantal halve tonen tussen die twee noten, bijvoorbeeld op de toetsen van de piano.

1. Als er 3 halve tonen tussen de twee noten zitten, heb je een kleine terts
2. Als er 4 halve tonen tussen de twee noten zitten, heb je een grote terts

Harmonische en melodische intervallen

Intervallen kunnen op 2 manieren gespeeld worden:

• De noten van het harmonisch interval worden tegelijkertijd gespeeld
• De noten van het melodisch interval worden na elkaar gespeeld

Akkoorden

Ook wanneer je akkoorden leert, zullen er heel wat intervallen bij komen kijken. Akkoorden zijn standaard harmonisch, maar ze kunnen ook melodisch worden gespeeld. Dit noem je gebroken akkoorden.